مهماننوازی ایرانیان و روحیه شاداب آنها از زمان قدیم تاکنون باعث شده که زمستان را با جشنی زیبا در کنار یکدیگر شروع کنند. شب یلدا از دوران قدیم جزو یکی از محبوبترین جشنها در بین اقوام ایرانی بوده است. همچنین امروزه این شب یک بهانه خوب است که با تمام مشغلههایی که داریم، کنار یکدیگر جمع شویم و شاد باشیم. شب یلدا به سبب حال و هوای خوبی که در بین تمام مردم کشور ایجاد میکند، هنوز هم در بین فرهنگ ایرانیان باقی مانده است. آنقدر این شب برای ما ایرانیان مهم است که گاهی افراد، از خارج از کشور نیز ارسال هدیه شب یلدا به ایران را برای عزیزان خود انجام میدهند تا آنها را خوشحال کنند.
چه خوب است که این روز را با عزیزان و نزدیکان خود جشن بگیریم وشروع هوای سرد زمستان را با صمیمیت و مهربانی یکدیگر گرم کنیم. ما در این مقاله، میخواهیم فلسفهای از شب یلدا و آداب مرسوم آن را برای شما تعریف کنیم تا با آگاهی در مورد آن، مهمانی مخصوص شب یلدا را از دست ندهید. همچنین دوستانی را که در خارج از کشور زندگی میکنند، در مورد ارسال هدیه شب یلدا به ایران به صورت کامل راهنمایی کنیم. پس ما را تا انتهای این مطلب در وبلاگ شهرکادو همراهی کنید. همچنین در انتهای این مقاله نیز یک سورپرایز برای شما، برای خرید هدیه شب یلدا از فروشگاه شهرکادو قرار دادهایم.
فلسفه تاریخی شب یلدا
شب یلدا یا همان شب چلّه، طولانیترین شب سال نامیده شده است. طولانی بودن این شب به اندازه یک دقیقه یا حتی کمتر باعث شده که آن را به اسم جشن انقلاب زمستانی هم بشناسند. در واقع یلدا را فاصله بین غروب 30 آذر تا طلوع 1 دی ماه مینامند. این شب از سال 502 پیش از میلاد در دوران داریوش یکم به رسمیت شناخته شد. در آن زمان کشاورزی برای مردم اهمیت زیادی داشت و به همین علت، عواملی که باعث تغییر در روند کشاورزی آنها میشد نیز حائز اهمیت بود.
در طی گذر زمان مردم متوجه شدند که در بعضی از فصول، روزها طولانیتر هستند و به سبب تاثیر مثبت نور خورشید بر زندگی آنها، نور را نماد نیکی میدانستند که با تاریکی شب در نبرد است. طی گذر زمان اقوام آریایی پی بردند که کوتاهترین طول روز، در آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است. همچنین این افراد معتقد بودند که بلافاصله بعد از آن، طول روز به تدریج بلندتر میشود.
ایرانیان بر این باور بودند که تاریکی و شب برای آنها نحسی به بار میآورد؛ لذا هنگام شروع طولانیترین شب سال آتش روشن میکردند تا نیروهای اهریمنی را از خود دور کنند. آنها دور هم جمع میشدند و شب را با پایکوبی و گفتگو شبانه میگذراندند. شب یلدا در قدیم به شب میلاد خدای خورشید، عدالت و پیمان هم معروف بود. طبق دو روایت شب یلدا را شب میلاد مهر هم مینامیدند و این رسم باقی مانده از آداب و رسوم مهری است که در شرق مدیترانه بسیار معروف و رایج بود. علاوه بر آن نام دی، اولین ماه فصل زمستان، بر اساس یکی از باورهای مدیترانهای نامگذاری شده است.
آداب و رسوم شب یلدا
قطعاً این مناسبت که از قدیم بین ایرانیان شناخته شده، آداب و رسومی هم خواهد داشت. از قدیم الایام شب چلّه را با شبنشینیهای صمیمانهای سپری میکردند و اعضای خانواده یا دوستان در این شب کنار یکدیگر جمع میشوند. همچنین آنها نیت میکردند و بزرگ جمع برای همه فال حافظ میگرفت. علاقهمندان به ادبیات و فردوسی نیز شاهنامهخوانی میکردند، که این رسم نیز یکی از رایجترین رسوم مردم در زمان گذشته بود. با این حال آداب رسوم شب یلدا در استانهای مختلف ایران متفاوت است که در ادامه با چند مورد از آنها آشنا میشویم. این استانها عبارتند از:
1) استان خراسان
در استان خراسان این شب به شب چلّه یا چلّهنشینی معروف است و به ندرت به آن یلدا میگویند. یکی از رسومات جالب آنها شب چراغانی است. در این شب هر کس هنگام رفتن به شبنشینی، باید همراه خود چراغی ببرد. به دلیل زیاد بودن چراغها به این رسم چهل چراغ نیز میگویند. یکی دیگر از آداب ضروری آنها، تهیه شیرینی “کفبیخ” است که مردم این رسم را از آیین ویژه خراسان رضوی و جنوبی میدانند.
اگر اهل خراسان باشید، حتماً با مراسم کفزنی در این روز آشنایی دارید. مراسم کفزنی را با ریشه گیاهی به نام چوبک شروع میکنند. پس از این که آن را در آب خیس کردند و جوشاندند، در ظرف بزرگ سفالی میریزند. مردم با دسته چوبهای نازک درخت انار، آن را هم میزنند تا کف کند. سپس آن را با شیر مخلوط کرده و همراه با مغز گردو و پسته میخورند. همچنین شما میتوانید برای ارسال انواع گل و هدیه و شیرینی به مشهد، روی موضوع همین بخش کلیک کنید.
2) آداب یلدا در استان اصفهان
همهی ما مادربزرگ و پدربزرگهای خوبی داریم که در مناسبهای خاص منتظر دیدار ما هستند. مردم اصفهان به سبب احترام به آنها، در این شب در خانه پدربزرگ و مادربزرگ خود پای کرسی جمع میشوند. آنها در این شب، خاطرات گذشته را برای هم زنده میکنند. معمولاً بزرگترها داستان نقل میکنند و فال حافظ میگیرند یا شاهنامه میخوانند.
تازه دامادها هم طبق معمول باید هدیهای برای همسر خود تهیه کنند. از نظر اصفهانیها، زمستان با توجه به جشن شب یلدا، به دو بخش “چّله” و “چلّه کوچک” تقسیم میشود. چلّه از تاریخ اول دی تا ده بهمن ادامه دارد و چّله کوچک نهایت تا سی بهمن طول میکشد. برای ارسال انواع گل و هدیه به استان اصفهان، روی نام همین بخش در بالا کلیک کنید.
3) استان همدان
در همدان فال جالبی به نام فال سوزن برای یکدیگر میگیرند. فال سوزن به این گونه است که در ابتدا همه در یک اتاق دور هم مینشیند. سپس پیرزنی به طور مداوم شعر میخواند و دختر بچهای پس از تمام شدن هر شعر، بر روی یک پارچه نبریده سوزن میزند. در آخر هم مهمانها بنا بر ترتیبی که نشسته بودند، شعر پیرزن را فال خود میدانند.
در بیشتر خانوادههای مردم این شهر، رسم است که در هنگام جشن، هر کسی با خود مقداری آجیل یا میوه به خانه دیگری ببرد. به این شکل، دورهمیهای صمیمی و بیریایی برای آن شب خواهند داشت. همچنین بسیاری از افراد، مردم همدان را به خونگرمی و مهماننوازی میشناسند. شاید جالب باشد بدانید که در شب یلدا افراد بسیار زیادی، ارسال هدیه شب یلدا به ایران را به این استان انجام میدهند! اگر شما هم دوست دارید که به استان همدان گل و هدیه و کیک ارسال کنید، روی نام همین بخش در بالا کلیک کنید.
4) استان لرستان
لرستانیها با لهجه شیرینی که دارند، شب یلدا را “شو اول قاره” نامیدهاند. علاوه بر فال حافظ، گرفتن فال چهل سرو نیز در بین آنها مرسوم است. همچنین یکی از موارد جالبی که باعث ایجاد صمیمیت بین آنها میشود، این است که شال یا چادر را از پشت بام همسایه دراز میکنند و از یکدیگر آجیل و میوه میگیرند. طی گرفتن آجیل و میوه نیز شعرهایی به زبان خودشان برای هم میخوانند.
مردم لرستان متناسب با ذائقه خود، غذایی به نام گندم شیره درست میکنند که برای درست کردن آن ابتدا گندم را در شیره خیس میکنند. سپس نمک و زردچوبه را به آن اضافه میکنند و در آخر مواد را روی ساج برشته میکنند. همچنین بادام، گردو، کشمش و سیاه دانه را با نیز آن مخلوط میکنند. پیشنهاد میکنم که حتما آن را تست کنید. در نهایت برای ارسال گل و هدیه به لرستان روی عنوان همین بخش (شماره چهار) کلیک کنید.
5) آذربایجان غربی و شرقی
مگر میشود که در بین تمام استانهای کشور، آذربایجان آیین مخصوصی برای شب یلدا نداشته باشد! مردم آذربایجان هنگام قاچ کردن هندوانه، معتقدند که باید فرد بزرگ جمع اولین قاچ را بزند و جمله “قادا بلامیزی بو گئجه کسدوخ” (به معنای بلای خود را امروز بریدیم) را همزمان با آن بخواند.
از جمله خوراکیهای خوشمزه آذربایجان برای شب یلدا، میتوان به آش شیر و قاروقا و حلوای گردو اشاره کرد. یکی از رسومات جالب آنها، این است که پدر نوعروس قبل از این که آفتاب غروب کند، باید برای دختر و داماد خود بستهای شامل یک بخش از هندوانه، میوه، آجیل، شیرینی، یک قواره پیراهن به همراه کفش و چادر بفرستد. برای ارسال گل و هدیه به تبریز روی عنوان همین بخش در بالا یعنی شماره پنجم کلیک کنید.
شباهت شب یلدا به جشنهای دیگر ملتهای مختلف
هنگام گسترش آیین و سنتهای مختلف در اروپا و کشورهای تحت فرمان امپراطوری روم و قبل از این که دین مسیحیت را به رسمیت بشناسند؛ مردم کشور روم هر سال در روز 17 دسامبر به تاریخ میلادی، جشنی با نام “ساتورنیا” میگرفتند. این جشن تا یک هفته ادامه داشت و در طی این یک هفته، جشن انقلاب زمستانی به تاریخ 21 یا 22 دسامبر را هم برگزار میکردند.
امروزه مسیحیان تولد عیسی مسیح را با شبنشینی و خوردن خوراکیهای مخصوص در کنار یکدیگر جشن میگیرند. اگر کمی دقت کنید، متوجه میشوید که سنتهای آنها در آن روز نظیر سنت ما ایرانیان در شب یلدا است. در واقع شب یلدا و کریسمس، نمونهای از باورها و عقاید مشترک میان ملتهای متفاوت است که سبب وجود ارتباط بین مردم ملل مختلف نیز میگردد.
خوراکی و تنقلات ویژه یلدا
برخی افراد بر این باورند که جشنی خوب است که حتماً خوراکیهای خوبی هم در آن جشن باشد. یعنی امکان ندارد شبنشینی بدون خوراکیهای خوشمزه شب یلدا، شبنشینی به حساب بیاید. همانطور که آداب و رسوم هر شهری متفاوت است، پس تنقلات متفاوتی هم در هر شهر وجود دارد. پس شما میتوانید از خوراکیها نیز برای ارسال هدیه شب یلدا به ایران استفاده کنید.
رنگ سرخ انار و هندوانه برای نیاکان ما نماد نور خورشید بود که این نماد برای آنها بسیار ارزشمند بود. بسیاری از مردم شهرهای مختلف مانند گیلان بر این باورند که خوردن هندوانه در این روز سبب رفع تشنگی در فصل تابستان و همچنین جلوگیری از سرماخوردگی در فصل زمستان میشود. برای ارسال هدیه شب یلدا به ایران روی عنوان این بخش کلیک کنید تا وارد صفحه مربوطه در فروشگاه شهرکادو شوید.
جمعبندی
متأسفانه طبق فرهنگی که در جامعه امروز رواج یافته، شب یلدا معنایی دور از صمیمیت و جمع شدن کنار یکدیگر پیدا کرده است. در واقع میتوان گفت که شب یلدا بیشتر معنای تجملگرایی به خود گرفته است. با این حال ما سعی کردیم تا با توضیحی کامل و جامع درباره آداب و رسوم زیبای این شب، ماهیت و معنای اصلی آن را حفظ کنیم. خیلی از افراد مسن در این روز منتظر نوهها و فرزندان خود هستند که به دیدار آنها بروند. پدربزرگ و مادربزرگها با دیدن ما قطعاً خوشحال میشوند، پس دیدن خود را از آنها دریغ نکنیم.
در آخر نیز این نکته را فراموش نکنید که یلدا به معنای با هم بودن و به یاد هم بودن است. پس بلندترین شب سال را با درک کامل این موضوع به یک خاطره دلنشین برای هم تبدیل کنیم. همچنین فراموش نکنید که اگر در ایران حضور ندارید، به راحتی میتوانید ارسال هدیه شب یلدا به ایران را به فروشگاه شهرکادو بسپارید. با استفاده از کد تخفیف تصویر زیر، از 10 درصد تخفیف ویژه شب یلدا استفاده کنید.
منابع: persianmama و kojaro